Φάρμακα Γονιμότητας & Καρκίνος
Γράφει ο
Ευάγγελος Μακράκης
Μαιευτήρας – Γυναικολόγος, Ειδικός στην Υποβοηθούμενη Αναπαραγωγή, ΥΓΕΙΑ IVF ΕΜΒΡΥΟΓΕΝΕΣΙΣ
Ο μεγαλύτερος φόβος των γυναικών που πρέπει να κάνουν εξωσωματική γονιμοποίηση είναι το αν τα φάρμακα που θα χρειαστεί να πάρουν συσχετίζονται με αυξημένο κίνδυνο για καρκίνο. Παρά τις διαβεβαιώσεις ότι δεν υπάρχει τέτοια συσχέτιση, υπήρχε (και υπάρχει) μεγάλη δυσπιστία. Ευτυχώς όμως, η Αμερικανική Εταιρεία Αναπαραγωγικής Ιατρικής εξέδωσε πρόσφατα επίσημη τοποθέτηση πάνω στο θέμα, αναφέροντας πως οι υπογόνιμες γυναίκες έχουν έναν μικρό αυξημένο κίνδυνο για γυναικολογικές νεοπλασίες, ενώ τα φάρμακα που οι γυναίκες αυτές παίρνουν για να αντιμετωπίσουν το πρόβλημά τους, δεν αυξάνουν περαιτέρω τον ήδη υπάρχοντα κίνδυνο. Επομένως το πρόβλημα αν υπάρχει οφείλεται στην υπογονιμότητα και όχι στα φάρμακα.
Ας δούμε και πιο αναλυτικά κάποια δεδομένα: Η σχέση μεταξύ φαρμάκων γονιμότητας και καρκίνου του μαστού, έχει διερευνηθεί σε δώδεκα μεγάλες και αξιόπιστες μελέτες. Στις εννέα εξ αυτών δεν αποδείχθηκε ουδεμία στατιστικώς σημαντική συσχέτιση ανάμεσα στην λήψη φαρμάκων γονιμότητας και τον κίνδυνο για καρκίνο του μαστού, σε μία εξ αυτών παρατηρήθηκε αύξηση του κινδύνου στον υπογόνιμο γενικά πληθυσμό, ανεξάρτητα από την λήψη ή μη φαρμάκων, σε μία εξ αυτών παρατηρήθηκε μια παροδική μόνο αύξηση του συχνότητας του καρκίνου (για τον πρώτο χρόνο από την λήψη των φαρμάκων) που αποδόθηκε σε ανάπτυξη όγκων που προϋπήρχαν πριν την έναρξη της θεραπείας, ενώ μόνο σε μία εξ αυτών (που ήταν και σχετικά μικρότερης στατιστικής ισχύος) παρατηρήθηκε αύξηση της συχνότητας του καρκίνου, μόνο σε γυναίκες που έκαναν χρήση των φαρμάκων για πάνω από έξι κύκλους διέγερσης ωοθηκών. Θα πρέπει να τονισθεί ότι τα παραπάνω συμπεράσματα αφορούν τους ‘φρέσκους’ κύκλους διέγερσης ωοθηκών (και όχι τους κύκλους απόψυξης-εμβρυομεταφοράς κρυοσυντηρημένων εμβρύων). Συνεπώς, τα μέχρι τώρα αποτελέσματα είναι μάλλον καθυσηχαστικά όσον αφορά την μελλοντική ανάπτυξη καρκίνου μαστού σε γυναίκες που έχουν υποβληθεί σε προσπάθειες εξωσωματικής.
Η σχέση μεταξύ φαρμάκων γονιμότητας και καρκίνου του ενδομητρίου, έχει διερευνηθεί σε έξι μεγάλες μελέτες και σε καμία από αυτές δεν ανευρέθη συσχέτιση των χορηγουμένων ενέσεων γοναδοτροπινών με αυξημένο κίνδυνο ανάπτυξης του εν λόγω καρκίνου. Τέλος, παρομοίως καθησυχαστικά είναι και τα αποτελέσματα της συντριπτικής πλειοψηφίας των αξιόπιστων μελετών που διερεύνησαν την συσχέτιση των φαρμάκων γονιμότητας με τον κίνδυνο ανάπτυξης καρκίνου των ωοθηκών.
Τέλος, από το 2008 και έπειτα έχουν δημοσιευθεί άλλες δύο σημαντικές μελέτες. Η πρώτη δημοσιεύθηκε στο British Journal of Cancer το 2009 και συμπεριέλαβε 7355 γυναίκες με διαταραχές ωοθυλακιορρηξίας. Το 43% αυτών έλαβε φάρμακα γονιμότητας και σε αυτές τις γυναίκες δεν παρατηρήθηκε αυξημένος κίνδυνος καρκίνων μαστού, ωοθηκών και ενδομητρίου σε σύγκριση με τις γυναίκες που δεν έλαβαν φάρμακα γονιμότητας. Επίσης, δεν βρέθηκε ουδεμία συσχέτιση μεταξύ τύπου φαρμάκου (κιτρική κλομιφένη ή γοναδοτροπίνες) ή συνολικής δόσης φαρμάκου, με εξαίρεση την χορήγηση συνολικά μεγάλης δόσης κιτρικής κλομιφένης (πάνω από 2250 mg, όταν ένα χάπι κλομιφένης είναι των 50mg και σε κάθε κύκλο χρησιμοποιούνται 300-600mg συνήθως) που συσχετίστηκε με κάπως αυξημένο κίνδυνο για καρκίνο του ενδομητρίου. Στο ίδιο συμπέρασμα ως προς την κιτρική κλομιφένη κατέληξε και η δεύτερη πρόσφατη μελέτη από την Δανία που περιέλαβε 54362 υπογόνιμες γυναίκες και που ανέφερε μια σχετική αύξηση του καρκίνου του ενδομητρίου σε γυναίκες που χρησιμοποίησαν την κλομιφένη για πάνω από 6 κύκλους. Στην ίδια μελέτη η χρήση φαρμάκων γονιμότητας ‘γενικά’ (ever-use) δεν συσχετίσθηκε με αυξημένο κίνδυνο καρκίνου ενδομητρίου. Σαν τελευταίο σχόλιο με βάση τα αποτελέσματα των παραπάνω πρόσφατων μελετών θα ήταν σκόπιμο να αναφέρουμε πως τελικά ένα θεωρούμενο ‘ήπιο’ φάρμακο όπως η κλομιφένη που δυστυχώς λόγω της ευκολίας χορήγησής του συνταγογραφείται ευρέως και συνήθως άσκοπα (χωρίς ουσιαστικά να αυξάνει τις πιθανότητες κύησης) ίσως να είναι πιο επιβλαβές από τις γοναδοτροπίνες (δηλαδή τις ενέσεις) που οι περισσότερες γυναίκες φοβούνται…