Οι νεότερες εξελίξεις στον τομέα της υποβοηθούμενης αναπαραγωγής
Γράφει ο
Δρ Ευάγγελος Μακράκης
Μαιευτήρας – Γυναικολόγος Αναπαραγωγής
Επιστημονικός Διευθυντής Μονάδας Υποβοηθούμενης Αναπαραγωγής ΥΓΕΙΑ IVF & Συνεργάτης Μονάδας IVF ΜΗΤΕΡΑ
Οι εξελίξεις στον τομέα της υποβοηθούμενης αναπαραγωγής είναι ραγδαίες και συναρπαστικές και αφορούν το κλινικό, αλλά κυρίως το εργαστηριακό σκέλος των διαδικασιών. Η βελτιστοποίηση των ποσοστών κυήσεων και γεννήσεων υγιών παιδιών εξαρτάται –και θα εξαρτάται πάντα– από την κλινική επιδεξιότητα, εμπειρία και επιστημονική κατάρτιση ιατρών και εμβρυολόγων, αλλά στηρίζεται πλέον σε ολοένα μεγαλύτερο βαθμό και στην τεχνολογία.
Τεχνητή Νοημοσύνη
Η τεχνητή νοημοσύνη αναφέρεται στην ανάπτυξη και την εφαρμογή υπολογιστικών συστημάτων ικανών να εκτελούν δράσεις οι οποίες προσομοιάζουν σε ανθρώπινες συμπεριφορές που εμπεριέχουν στοιχεία ευφυΐας, όπως εκμάθηση από προηγούμενη εμπειρία, επίλυση προβλημάτων, καθοδήγηση απόφασης, αναζήτηση σημασίας, ικανότητα αιτιολόγησης, σχεδιασμός και δημιουργικότητα.
Η τεχνητή νοημοσύνη έχει εισέλθει εντυπωσιακά και δυναμικά στον τομέα της υποβοηθούμενης αναπαραγωγής και έχει ενσωματωθεί σε τεχνολογίες που χρησιμοποιούνται στην κλινική πράξη. Για παράδειγμα, η υποκειμενική υπερηχογραφική μέτρηση των αναπτυσσόμενων ωοθυλακίων κατά τη φάση της ωοθηκικής διέγερσης μπορεί να αντικατασταθεί από την αυτοματοποιημένη καταγραφή και επεξεργασία λήψεων δύο ή τριών διαστάσεων, ενώ με την προσθήκη δεδομένων εργαστηριακών εξετάσεων καικλινικών χαρακτηριστικών θα είναι σύντομα εφικτή η απόλυτη εξατομίκευση της επιλογής, της εφαρμογής και της περαίωσης με τον ιδανικότερο τρόπο των πρωτοκόλλων ωοθηκικής διέγερσης. Επίσης, η ανάλυση υπερηχογραφικών τομών ενδομητρίου, συνδυαζόμενη με άλλα δεδομένα εμφύτευσης, θα μπορέσει σύντομα να αυτοματοποιήσει την ανάλυση της υποδεκτικότητας του ενδομητρίου.
Τέλος, το περιβάλλον όπου η τεχνητή νοημοσύνη έχει εισέλθει θεαματικά και ήδη εφαρμόζεται είναι αυτό του εμβρυολογικού εργαστηρίου. Οι σύγχρονοι επωαστές με σύστημα time lapse (που χρησιμοποιούνται στο εργαστήριό μας) έχουν πολλαπλά πλεονεκτήματα.
Εξασφαλίζουν ένα σταθερό περιβάλλον καλλιέργειας εμβρύων, με τη θερμοκρασία να ρυθμίζεται με αυστηρή ακρίβεια, τον αέρα να καθαρίζεται μέσω HEPA/VOC φίλτρων και με τον ενσωματωμένο μείκτη αερίων να εξασφαλίζει τις προτιμώμενες χαμηλές συγκεντρώσεις οξυγόνου. Πρακτικά, είναι οι καλύτεροι επωαστές της εποχής μας.
Παράλληλα, διαθέτουν ενσωματωμένη κάμερα που καταγράφει εικόνες κάθε εμβρύου χωριστά, σε τακτά χρονικά διαστήματα, με απόλυτη ασφάλεια ως προς το μήκος κύματος του φωτός και τη συνολική ενέργεια έκθεσης, και μάλιστα με πολλαπλά επίπεδα εστίασης (computer vision). Έτσι έχουμε την καλύτερη δυνατή συνεχή παρακολούθηση των εμβρύων.
Στο σημείο αυτό εισέρχεται η τεχνητή νοημοσύνη: με τη χρήση κατάλληλου λογισμικού στο οποίο έχουν καταχωρισθεί δεδομένα από εκατοντάδες χιλιάδες έμβρυα, υποδεικνύονται τα σημαντικά ποιοτικά χαρακτηριστικά και χρονικά σημεία διαιρέσεων για την αξιόπιστη βαθμονόμηση κάθε εμβρύου, έτσι ώστε να είναι εφικτή η επιλογή του καλύτερου για να μεταφερθεί στη γυναίκα. Παράλληλα με την ανατροφοδότηση του συστήματος, η επιλογή συσχετίζεται και με την πιθανότητα επίτευξης κύησης.
Πράγματι, πολλές μελέτες έχουν συνδέσει τη χρήση των εμβρυοσκοπίων τελευταίας τεχνολογίας με αύξηση των ποσοστών κύησης και γεννήσεων, υποδεικνύοντας έτσι την αξία τους και στην κλινική πράξη. Επίσης, γίνονται εντατικές προσπάθειες ώστε να συνδεθούν οι πληροφορίες του συστήματος με την πρόβλεψη της χρωμοσωμικής ακεραιότητας των εμβρύων, κάτι που αν ευοδωθεί θα οδηγήσει σε περαιτέρω αύξηση των ποσοστών επιτυχίας, ενώ θα αποτελεί και ένα είδος μη επεμβατικού προεμφυτευτικού ελέγχου για χρωμοσωμικές ανωμαλίες.
Τέλος, αξίζει να σημειωθεί ότι η ομάδα μας, με τις άοκνες προσπάθειες του υπευθύνου ερευνητικών προγραμμάτων του εμβρυολογικού εργαστηρίου, κ. Σφοντούρη, αναπτύσσει ένα πρωτότυπο δικό μας σύστημα τεχνητής νοημοσύνης σε συνεργασία με κορυφαία πανεπιστήμια του εξωτερικού (Cambridge, Nottingham), μένοντας πιστή στη δέσμευση για ερευνητική πρωτοπορία και κλινική αριστεία.
Και βέβαια, για να εξασφαλίσουμε τα παραπάνω, έχουμε μεριμνήσει ώστε η Μονάδα ΥΓΕΙΑ IVF να αποτελεί πρότυπο άριστης λειτουργείας και ασφάλειας, υιοθετώντας πρωτοποριακά συστήματα και εξοπλισμό. Έτσι, με την εγκατάσταση στο εργαστήριο και στα χειρουργεία του ηλεκτρονικού συστήματος ιχνηλάτησης και ταυτοποίησης RI Witness, εξασφαλίζεται η ηλεκτρονική ιχνηλάτηση όλων των διαδικασιών, από την ωοληψία έως την εμβρυομεταφορά, την κρυοσυντήρηση και την απόψυξη. Ωάρια, σπερματοζωάρια και έμβρυα ταυτοποιούνται και αντιστοιχίζονται ηλεκτρονικά με τους ασθενείς από τους οποίους προήλθαν. Με τον τρόπο αυτόν είναι πρακτικά αδύνατον να συμβεί κάποιο λάθος και διασφαλίζεται η ορθότητα των διαδικασιών.
Επίσης, γνωρίζοντας ότι η ποιότητα και καθαρότητα του αέρα του εργαστηρίου εμβρυολογίας αποτελεί μια εξαιρετικά καθοριστική παράμετρο για τα ποσοστά επιτυχίας, θέλαμε να διασφαλίσουμε ότι τα έμβρυα δεν εκτίθενται σε οποιοδήποτε τοξικό περιβάλλον και παθογόνους μικροοργανισμούς. Έτσι η Μονάδα μας κάνει μια τεράστια επένδυση σε εξειδικευμένο σύστημα καθαρισμού του αέρα με ειδικά φίλτρα που εξουδετερώνουν το 99,99% των βιολογικών και χημικών τοξικών παθογόνων σωματιδίων, μικροοργανισμών και ιών (συμπεριλαμβανομένου και του SARS-CoV-2). Η Μονάδα ΥΓΕΙΑ IVF θα είναι η πρώτη υγειονομική Μονάδα (όχι μόνο εξωσωματικής, αλλά γενικώς) στην Ελλάδα που εγκαθιστά το συγκεκριμένο πρωτοποριακό σύστημα Aire-IVF.
Ο τομέας της Υποβοηθούμενης Αναπαραγωγής είναι εξαιρετικά σημαντικός, ευαίσθητος και κρίσιμος για τη διαμόρφωση της καλής υγείας σε ατομικό αλλά και εθνικό επίπεδο. Είναι πραγματικά συναρπαστικό το να είμαστε σε θέση να προσφέρουμε το άριστο και να αποζητούμε το βέλτιστο. Το μέλλον είναι ήδη εδώ.