Εξωσωματική γονιμοποίηση: Τα νέα δεδομένα στις επαναλαμβανόμενες αποβολές

Γράφει ο
Στέλιος Παπαδόπουλος
Μαιευτήρας – Γυναικολόγος, Ειδικός στην Υποβοηθούμενη Αναπαραγωγή, ΥΓΕΙΑ IVF ΕΜΒΡΥΟΓΕΝΕΣΙΣ

Οι επαναλαμβανόμενες αποβολές πρώτου τριμήνου είναι ένα από τα σημαντικά προβλήματα για τις γυναίκες που έχουν συλλάβει με εξωσωματική γονιμοποίηση. Όμως, πλέον η αντιμετώπισή τους σε κάποια σημεία έχει αλλάξει. Ποια είναι αυτά τα νέα δεδομένα, λοιπόν, και πού εστιάζει ο ιατρός;

Οι αποβολές πρώτου τριμήνου απασχολούν το ¼ των γυναικών που προσπαθούν για εγκυμοσύνη. Ο κίνδυνος αποβολής στον γενικό πληθυσμό κυμαίνεται μεταξύ 11%-22%, ενώ στην εξωσωματική το 25,7% των εγκύων μετά από εξωσωματική θα αποβάλουν.

Οι επαναλαμβανόμενες αποβολές απασχολούν το 1%-2% των γυναικών και ορίζονται σε δύο ή παραπάνω αποβολές πριν από τις 20 εβδομάδες εγκυμοσύνης. Επηρεάζουν σοβαρά την ποιότητα ζωής του ζευγαριού και ψυχολογικά την ίδια την γυναίκα, που αμφιβάλλει για το αν ποτέ θα κάνει παιδιά.

Οι μισές από τις αποβολές 1ου τριμήνου οφείλονται σε χρωμοσωμικές ανωμαλίες. Άλλες αιτίες είναι η προχωρημένη ηλικία της μητέρας, παχύσαρκες ή πολύ λεπτές γυναίκες, το κάπνισμα, η ενδομητρίωση, αποφραγμένες σάλπιγγες, προηγούμενες αποβολές και η απόπτωση του σπέρματος.

Στην εξωσωματική γονιμοποίηση έχει αποδειχθεί ότι ο μεγαλύτερος αριθμός ωαρίων μειώνει τα ποσοστά αποβολής.

Οι γυναίκες που απέβαλαν στον πρώτο κύκλο εξωσωματικής, έχουν μεγαλύτερες πιθανότητες επιτυχίας στον επόμενο κύκλο εξωσωματικής από τις γυναίκες που δεν έμειναν ποτέ έγκυες.

Το ερώτημα είναι αν η εξωσωματική αποτελεί θεραπεία για τις επαναλαμβανόμενες αποβολές. Το ποσοστό ανευπλοειδίας, δηλαδή χρωμοσωμικών ανωμαλιών, εξαρτάται από την ηλικία της μητέρας και αυξάνεται δραματικά μετά τα 40, φτάνοντας το 90% των εμβρύων. Αφού, όπως αναφέραμε, το μεγαλύτερο ποσοστό αποβολών οφείλονται στις χρωμοσωμικές ανωμαλίες, είναι φανερό ότι η προεμφυτευτική διάγνωση των εμβρύων που μπορεί να γίνει κατά την εξωσωματική, δηλαδή η ανάλυση των χρωμοσωμάτων, θα ξεχωρίσει τα υγιή έμβρυα και θα μειώσει το ποσοστό αυτό κάτω του 10%.

Οι ανατομικές ανωμαλίες του ενδομητρίου, όπως το διάφραγμα ή τα υποβλεννογόνια ινομυώματα, εμποδίζουν την εξέλιξη της κύησης και αυξάνουν το ποσοστό αποβολής. Με την είσοδο της υστεροσκόπησης στην καθημερινή μας πράξη, έχουν μειωθεί κατά πολύ οι αποβολές των γυναικών αυτών.

Σημεία προσοχής

Μεγάλο ενδιαφέρον τα τελευταία χρόνια στις επαναλαμβανόμενες αποβολές αποκτά η χρόνια ενδομητρίτιδα, που αφορά τη φλεγμονή του ενδομητρίου, επειδή αποτελεί μια κρυφή παθολογία που τις περισσότερες φορές δεν δίνει συμπτώματα. Η διάγνωση γίνεται με την επισκόπηση του ενδομητρίου κατά την υστεροσκόπηση με νέα διαγνωστικά κριτήρια, όπως οι μικρο-πολύποδες, η υπεραιμία, οι συμφύσεις, και με την ιστολογική εξέτασή του μετά από βιοψία με νέες μοριακές τεχνικές. Αυτές οι μοριακές τεχνικές θα μας δώσουν ακριβείς πληροφορίες για την παρουσία μικροβίων στο ενδομήτριο και στη στοχευμένη θεραπεία τους.

Η επίκτητη και κληρονομική θρομβοφιλία και το αντιφωσφολιπιδικό σύνδρομο είναι από τις πλέον γνωστές αιτίες επαναλαμβανόμενων αποβολών. Η διάγνωση γίνεται εύκολα με εξετάσεις αίματος, ενώ η θεραπεία με χαμηλού μοριακού βάρους ηπαρίνη και ασπιρίνη, έχει βελτιώσει τα ποσοστά κύησης.

Ένα ενδιαφέρον ερώτημα που απασχολεί τις γυναίκες με επαναλαμβανόμενες αποβολές είναι αν χρειάζεται να κάνουν θεραπεία για τα φυσικά φονικά κύτταρα (NK cells). Πλέον γνωρίζουμε τη σημαντική σημασία τους στην εμφύτευση του εμβρύου στο ενδομήτριο λόγω της επίδρασής τους στα κύτταρα του ανοσοποιητικού συστήματος, στην αποφυγή φλεγμονής και στην αγγειογένεση του ενδομητρίου.

Επίσης, εκτός τα φονικά κύτταρα του περιφερικού αίματος, σημαντική θέση αποκτούν στη διάγνωση και θεραπεία των επαναλαμβανόμενων αποβολών και τα φονικά κύτταρα του ενδομητρίου (uterine NK cells).

Η θεραπεία αρχίζει και γίνεται πιο απλή όπου, εκτός από κορτιζόνη, μπορούμε να κάνουμε έκχυση λιποειδών διαλυμάτων για τη μείωση των φονικών κυττάρων κατά τη διάρκεια της εμφύτευσης στην εξωσωματική και στην αρχόμενη κύηση για την αποφυγή αποβολής.

Ο ρόλος τους ζευγαριού

Πέραν όμως των ιατρικών εξελίξεων και των προσπαθειών των ιατρών αναπαραγωγής, θα πρέπει και το ζευγάρι να έχει ανάλογη υγιεινή ζωή και συμπεριφορά πριν από την επίτευξη εγκυμοσύνης. Η διακοπή του καπνίσματος και από τους δύο συντρόφους, η μείωση του βάρους, της καφεΐνης και του αλκοόλ, η υγιεινή διατροφή, η αποφυγή του άγχους και η εβδομαδιαία άσκηση είναι μερικές από τις αλλαγές που μειώνουν σημαντικά τα ποσοστά αποβολών και επιταχύνουν τον χρόνο επίτευξης εγκυμοσύνης και γέννησης ενός υγιούς μωρού.