Can lifestyle changes affect IVF results
Γράφει ο
Ευάγγελος Μακράκης
Μαιευτήρας – Γυναικολόγος, Ειδικός στην Υποβοηθούμενη Αναπαραγωγή, ΥΓΕΙΑ IVF ΕΜΒΡΥΟΓΕΝΕΣΙΣ
Τα ζευγάρια που ξεκινούν προγράμματα εξωσωματικής γονιμοποίησης επιζητούν όπως είναι φυσικό τα καλύτερα αποτελέσματα για την προσπάθειά τους. Η σωστή και απόλυτα εξατομικευμένη θεραπεία, η προσεκτική και σχολαστική παρακολούθηση από τον γιατρό τους, καθώς και οι δυνατότητες και η ποιότητα του εμβρυολογικού εργαστηρίου, αποτελούν αναμφίβολα τα θεμέλια πάνω στα οποία θα στηριχθεί η προσπάθεια ώστε να στεφθεί με επιτυχία. Εκτός όμως από πολύπλοκες, εξελιγμένες, και κοστοβόρες τεχνικές, που συχνά απαιτούνται αλλά και επιζητούνται από τα ζευγάρια καλό θα είναι να γνωρίζουμε πως κάποιες απλές αλλαγές στον τρόπο ζωής και στην συμπεριφορά (την σημασία των οποίων συχνά υποεκτιμούμε) μπορούν να βοηθήσουν σημαντικά στην επίτευξη του στόχου. Οι αλλαγές αυτές αφορούν την διατροφή, την διατήρηση του σωματικού σε φυσιολογικά πλαίσια, την άσκηση, το αλκοόλ, το κάπνισμα, την καφείνη, τον ύπνο και την ψυχολογική κατάσταση – stress.
Ας δούμε λοιπόν μερικές απλές συμβουλές που αξίζει να υιοθετηθούν από τα ζευγάρια.
Σχετικά με την διατροφή, συνιστάται μια ισορροπημένη και υγιεινή διατροφή ‘Μεσογειακού’ τύπου πλούσια σε φρούτα, λαχανικά, όσπρια και θαλασσινά. Δεν χρειάζεται υπερβολική κατανάλωση ‘κόκκινου΄κρέατος και θα πρέπει να αποφεύγονται τροφές με πολλά κορεσμένα λιπαρά. Σχετικά με τον τρόπο μαγειρέματος θα πρέπει να αποφεύγονται οι πολύ υψηλές θερμοκρασίες (όπως στο barbeque ή στο grill) και να προτιμάται το μαγείρεμα στον ατμό, στα μικροκύματα και τα βραστά. Η διατροφή αυτή εξασφαλίζει την πρόσληψη άφθονων αντιοξειδωτικών παραγόντων και ωμέγα-3 λιπαρών οξέων.
Για την γυναίκα η επάρκεια των αντιοξειδωτικών παραγόντων είναι σημαντική γιατί μειώνει το ‘οξειδωτικό stress’ στα ωοθυλάκια/ωάρια κάτι που έχει συσχετισθεί με καλύτερη ποιότητα των ωαρίων αλλά κυρίως των εμβρύων που προκύπτουν από αυτά καθώς και με αυξημένα ποσοστά κυήσεων. Μάλιστα, πολύ πρόσφατες μελέτες υποστηρίζουν ότι το αυξημένο οξειδωτικό stress ίσως να σχετίζεται και με αυξημένες διαταραχές των χρωμοσωμάτων, ιδίως σε γυναίκες μεγαλύτερης αναπαραγωγικής ηλικίας. Για τον άνδρα τα αντιοξειδωτικά βελτιώνουν κάποιες παραμέτρους του σπέρματος και κυρίως μειώνουν σε σημαντικό βαθμό το ποσοστό κατάτμησης του σπερματικού DNA (υψηλά ποσοστά κατάτμησης έχουν συνδεθεί με δυσμενή αναπαραγωγικά αποτελέσματα, και ιδίως πρώιμες αποβολές). Συνεπώς, τα ζευγάρια που ακολουθούν προγράμματα εξωσωματικής θα ωφεληθούν από την επαρκή πρόσληψη αντιοξειδωτικών, τόσο στα πλαίσια της διατροφής όσο και με την μορφή συμπληρωμάτων που περιέχουν συνδυασμούς αντιοξειδωτικών στοιχείων (φυτικά, βιταμίνη C, πυκνογενόλη, ισοφλαβόνες, α-λιποικό οξύ, και άλλα).
Τα ωμέγα-3 λιπαρά είναι ευεργετικά για τις αντιφλεγμονώδεις ιδιότητές τους, και έχει διαπιστωθεί πως συγκεντρώνονται στην μεμβράνη των σπερματοζωαρίων συμμετέχοντας στην ομαλή λειτουργία τους. Μάλιστα, έχει διαπιστωθεί πως υπογόνιμοι άνδρες έχουν χαμηλότερα επίπεδα ωμέγα-3 λιπαρών τόσο στο αίμα όσο και στα σπερματοζωάριά τους. Συνιστάταται επομένως η πρόσληψη επαρκών ποσοτητών (περίπου 1800mg ημερησίως για 6 μήνες) μια και έχει αποδειχθεί πως μπορεί να οδηγήσει σε βελτίωση όλων των παραμέτρων του σπέρματος (συγκέντρωση σπερματοζωαρίων, κινητικότητα, μορφολογία). Για την γυναίκα η ευεργετική επίδραση των ωμέγα-3 λιπαρών φαίνεται να υπάρχει αλλά προς το παρόν απαιτούνται περισσότερες μελέτες για να θεωρηθεί δεδομένη.
Τέλος, ένα άλλο στοιχείο που φαίνεται να είναι ευεργετικό ιδίως για την γυναίκα είναι το συνένζυμο Q10. Πρόσφατα δεδομένα δείχνουν πως η ομαλή εξέλιξη του εμβρύου έως το στάδιο της βλαστοκύστης εξαρτάται από κάποια κυτταρικά οργανύλλια που λέγονται μιτοχόνδρια και τα οποία παρέχουν την απαραίτητη ενέργεια για τους κυτταρικούς πολλαπλασιασμούς του εμβρύου. Τα μιτοχόνδρια τα οποία θα δώσουν την ενέργεια είναι μόνο αυτά του ωαρίου, ενώ τα πατρικά μιτοχόνδρια καταστρέφονται αμέσως μετά την γονιμοποίηση. Επιπλέον, μετά την γονιμοποίηση δεν δημιουργούνται καινούργια μιτοχόνδρια μέχρι το στάδιο της βλαστοκύστης και όπως είναι ευνόητο ολόκληρη η ομαλή πορεία του εμβρύου εξαρτάται από αυτά που ήδη υπάρχουν στο ωάριο. Ετσι λοιπόν το συνενζυμό Q10 φαίνεται πως βοηθά στην σωστή λειτουργία των μιτοχονδρίων του ωαρίου και για τον λόγο αυτό ίσως έχει νόημα η συμπηρωματική πρόσληψή του από τις γυναίκες που θα υποβληθούν σε εξωσωματική γονιμοποίηση. Η συνιστώμενη δόση είναι 600mg συνενζύμου Q10 την ημέρα για περίπου 2 μήνες.